بررسی زبان شناختی گونه های حذف، در گزارش های فوتبال سیما

حذف پدیده ای پربسامد است که معمولاً در سطوح مختلف زبانی رخ می دهد. گرچه دربیشتر موارد خللی در ارتباط ایجاد نمی کند، گاهی منجر به ایجاد ابهام و درنتیجه اختلال در ارتباط خواهد شد. صفوی (1390) به طرح این موضوع می پردازد که اگر کنار گذاشتن یک واحد زبانی خللی در ارتباط ایجاد نکند، ما با "کاهش معنایی" روبه رو هستیم و اگر کنار گذاشتن واحد زبانی به ایجاد اختلال در ارتباط بیانجامد و به نوعی ابهام ایجاد کند، "حذف" صورت گرفته است. در گزارش های فوتبال سیما به دلیل آشکار بودن بافت موقعیتی از یک سو و آشنایی بیننده با شرایط بازی، گزارشگر دائماً اقدام به حذف واحدهای زبانی می نماید. در این پژوهش سعی بر آن است تا مشخص شود میزان و نوع حذف های صورت گرفته در گزارش های فوتبال سیما چقدر است. برای رسیدن به این هدف ابتدا پیکره ای متشکل از پانزده دقیقه ی پایانی از دوازده گزارش فوتبال سیما که توسط چهار گزارشگر مطرح ارائه شده است، آماده شده و سپس میزان و نوع واحدهای حذف شده مبتنی بر نگرش صفوی (1390) بررسی شد. از سوی دیگر نگارنده سعی کرده است تا براساس الگوی هلیدی و حسن (1976 (1987) نوع مقوله زبانی واحدهای حذف شده را نیز بررسی کند. در پژوهش حاضر نگارنده، چهار نوع حذف را طبقه بندی نموده است؛ حذفی که به ابهام معنایی می انجامد، حذفی که در ارتباط خللی ایجاد نمی کند و از نظر صفوی کاهش معنایی محسوب می شود، حذفی که تمایز زبان گفتار و نوشتار را مشخص می سازد و حذف عناصر اختیاری زبان. پژوهش حاضر نشان می دهد که بیش از نیمی از واحدهای حذف شده خللی در ارتباط ایجاد نمی کند و به نوعی، براساس ویژگی های گزارش فوتبال، کاهش معنایی تلقی می شود. از سوی دیگر بررسی انواع حذف به لحاظ ویژگی های نحوی نشان می دهد که نوع حذف های صورت گرفته با سه نوع حذف مورد نظر هلیدی و حسن یعنی حذف گروه فعلی، حذف گروه اسمی و حذف گروه بندی متفاوت است و انواع بسیاری را دربر می گیرد. پژوهش حاضر بیانگر این واقعیت است که رویکرد سنتی به حذف که حذف را به قرینه لفظی و معنوی تقسیم می کند، نمی تواند حذف های صورت گرفته در گزارش های فوتبال سیما را توجیه کند. نتایج پژوهش حاضر ضمن آنکه فراوانی و انواع حذف در گزارش های فوتبال را مشخص می کند، نارسایی رویکرد سنتی را به این مقوله نمایان می سازد.